10-Kurtuluş Savaşı (devamı)
Kütahya – Eskişehir Savaşları (Temmuz 1921)
II. İnönü Savaşı’ndan
sonra Yunanistan yeni bir saldırı için yeniden taarruz hazırlıklarına başladı.
Yunanistan’ın amacı bu sefer Ankara’ya kadar gelerek
TBMM’ye son vermekti. 10
Temmuz’da saldırıya geçen Yunanlılar karşısında İsmet
Paşa komutasındaki Türk ordusu
geri çekilmeye başladı. TBMM başkanı Mustafa
Kemal Paşa ordunun daha fazla
yıpranmasını önlemek için Türk ordusunu
Sakarya’nın doğusuna çekti.
Türk Ordusunun
başarısız olmasının nedenleri:
1.
Ordunun henüz kuruluş aşamasında olması
2.
Yunan ordusunun sayı ve malzeme bakımından Türk
kuvvetlerine
nazaran çok üstün olması
Sonuçları:
1.
Afyon, Kütahya ve Eskişehir Yunanlıların eline
geçti.
2.
TBMM’ye olan güven geçici de olsa sarsıldı.
3.
Yunanlıların Polatlı’ya kadar ilerlemesi
Meclis’in Kayseri’ye taşınması
konusunu gündeme getirdi ancak bu
fikir olgunlaşmadan reddedildi.
4.
5 Ağustos 1921’de Mustafa Kemal Paşa’ya üç ay
süreyle Başkomutanlık
yetkisi verildi.
Uyarı: Erzurum
Kongresi öncesinde 8 Temmuz 1919 günü askerlik görevinden istifa eden Mustafa
Kemal Paşa meclisin verdiği bu yetkiyle askerlik mesleğine geri dönmüştür.
2. Sakarya Meydan Muharebesi (23
Ağustos – 13 Eylül 1921)
- Yapılan
Hazırlıklar
1.
Başkomutan M. Kemal Paşa TBMM’nin yetkilerini
kullanarak çabuk ve
etkili kararlar almıştır.
2.
Başkomutan ordunun yiyecek, giyecek, silah,
cephane, ulaşım ve benzeri
ihtiyaçlarını karşılamak için 8 Ağustos
1921’de Tekalif-i Milliye emirlerini yayınlayarak milleti fedakarlığa
çağırmıştır. Millet bu emirlere uyarak
gerekli fedakârlığı yapmıştır.
3.
Hazırlıklar kısa bir sürede tamamlandıktan sonra
Mustafa Kemal Paşa
savaş karargâhını Polatlı’da kurmuştur.
- Savaşın
başlaması
Savaşın amacı düşmanın saldırı gücünü kırmak; parolası “ya
istiklal ya ölüm”dür. Savaşın taktiğini ise M. Kemal şöyle belirlemiştir. “Hatt-ı
müdafaa yoktur.
Sath-ı müdafaa vardır. O satıh
bütün vatandır”.
23 Ağustos’ta başlayan savaş 22 gün 22 gece hiç durmadan devam
etmiştir. Geri çekilen Yunanlılar 13 Eylül tarihine kadar takip edilmiştir. 13
Eylül’de
Sakarya’nın doğusu düşmandan temizlenmiştir.
Şekil 1. Mustafa Kemal Paşa, Sakarya Savaşında Cephede.
1921.
Önemi ve Sonuçları:
1.
II. Viyana Kuşatmasından beri devam eden geri
çekiliş son bulmuştur.
2.
TBMM, Mustafa Kemal Paşa’ya gazilik unvanı ile
mareşallik rütbesini
vermiştir.
3.
İtilaf devletleri arasındaki anlaşmazlık tamamen
su yüzüne çıkmış ve blok
parçalanmıştır.
4.
İtilaf devletlerinin önerdiği ateşkes ve barış
teklifleri TBMM tarafından
reddedilmiştir.
5.
Kafkas Cumhuriyetleri (Azerbaycan, Gürcistan,
Ermenistan) adına Sovyet Rusya ile 13 Ekim 1921’de Kars Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşmayla
bugünkü doğu sınırımız kesinleşmiştir.
6.
İtalya Anadolu’yu tamamen boşaltmıştır.
7.
20 Ekim 1921’de Fransaile Ankara Antlaşması imzalanmıştır.
Buna göre;
•
Fransa Misak-ı Milliyi tanıdı.
•
Hatay dışında bugünkü Suriye sınırımız
çizildi. (Misak-ı Milli’den verilen ikinci taviz olmuştur). Ancak Hatay’da
yaşayan Türklerin hakları güvence
altına alındı.
•
Fransa Anadolu’daki kuvvetlerini Suriye’ye
çekme kararı aldı.
•
Bu anlaşma bir çok yönden önemlidir. Şöyle
ki;
•
Fransa TBMM’ni tanıyan ilk İtilaf devleti olmuştur.
•
Fransa Anadolu’daki emellerinden
vazgeçmiştir.
•
Güney cephemiz resmen kapanmıştır. 3. Büyük Taarruz (26 Ağustos–18 Eylül
1922)
Yapılan Hazırlıklar:
1.
Sakarya zaferinden sonra Türk ordusu düşmana son
darbeyi vurmak için
taarruz hazırlıklarına başlamıştır. Bu hazırlıklar büyük
bir gizlilik içinde 1
yıl sürmüştür.
2.
TBMM 20 Temmuz 1922’de M. Kemal’in Başkomutanlığını
süresiz olarak
uzatmıştır.
3.
Başkomutan Kemal Paşa 6 Ağustos 1922’de
Akşehir’de komutanlarla bir
toplantı yaparak taarruz hazırlıklarını gözden geçirmiş ve
taarruz için
hazır olunmasını istemiştir.
4.
26 Ağustos sabahı Kocatepe’de başkomutanın emriyle
büyük taarruz
başlamıştır.
- Başkomutanlık Meydan Savaşı ve Büyük Taarruz (30
Ağustos 1922)
Başkomutan M. Kemal Paşa’nın bizzat cephede yönettiği bu
savaşta
Yunanlılar ağır bir yenilgiye uğratılmışlardır. Savunma güçleri de
tamamen kırılan Yunanlılar İzmir’e doğru kaçmaya başlamışlardır. Bu sırada
Başkomutan, Türk ordusuna şu tarihi emrini vermiştir. “Ordular ilk hedefiniz
Akdeniz’dir. İleri !” . Bu
emri alan Türk ordusu9
Eylül’de İzmir’e girmiştir.
Türk
ordusu 18 Eylül’e kadar Batı Anadolu’yu düşmanları temizleyerek, Çanakkale
önlerine gelmiştir. Türk ordusuyla savaşı göze alamayan İngilizler ateşkes
istemişlerdi.
Şekil 2. Büyük
Taarruz Öncesi Mustafa Kemal Paşa, orduyu denetlerken 1922
4. Mudanya Ateşkes Antlaşması (11 Ekim 1922)
Ateşkes görüşmelerine
İngiltere, TBMM, Fransa ve İtalya katılmıştır. TBMM’yi İsmet Paşa temsil
etmiştir. Yunanistan ise temsilciler göndermiş fakat görüşmelere katılmayıp
daha sonra ateşkes anlaşmasını onaylamıştır.
Uyarı: Yunanistan’ı Mudanya’da arkasındaki
gerçek güç olan İngiltere temsil etmiştir.
Antlaşma Şartları:
•
Meriç Nehri, Türkiye ile Yunanistan
arasında sınır olacaktır.
•
Yunanistan Doğu Trakya’yı (Edirne,
Kırklareli ve Tekirdağ) 15 gün içerisinde
boşaltacaktır.
•
İstanbul ve Boğazların yönetimi TBMM
yönetimine bırakılacaktır.
•
Türk ordusu barış yapılana kadar
Çanakkale’den ayrılmayacaktır.
•
Ateşkes 14–15 Ekim’de yürürlüğe
girecektir.
Uyarı: İstanbul’un
yönetiminin TBMM’ye bırakılmasıyla Osmanlı Devleti hukuken sona ermiştir.
Önemi ve Sonuçları:
1.
Muharebeler dönemi sona ermiş ve artık barış
dönemi başlamıştır.
2.
Mudanya Ateşkesi, Başkomutanlık Meydan
Muharebesi zaferini
tamamlayan siyasi bir zaferdir.
3.
Doğu Trakya savaş yapılmadan kurtarılmıştır.
4.
Türk siyasi zaferi İngiltere’de hükümet
değişikliğine neden olmuştur.
5.
Lozan Barış Konferansına zemin hazırlamıştır.
6.
Kurtuluş Savaşı fiilen sona ermiştir.
7.
Mudanya’daki müzakerelerde gösterdiği başarıdan
dolayı İsmet Paşa
Lozan Barış Konferansı’na gitmiştir.
Şekil 3. İtilaf
devletleri ile imzalanan Mudanya Ateşkes Antlaşması ile işgal kuvvetlerinin
Türk topraklarını boşaltması ve Lozan’da barış konferansı yapılması
kararlaştırıldı. 11 Ekim 1922
0 yorum: