11-Lozan Konferansı Ve Lozan Barış Antlaşması

 1. Lozan Konferansı

Lozan Antlaşması, Türk Kurtuluş Savaşı’nı sona erdiren antlaşmadır. Bu antlaşma ile Misak-ı Milli büyük ölçüde gerçekleşmiştir.   

İsviçre’deki Lozan Konferansına  

Türkiye’nin yanı sıra İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya,  Yunanistan, Belçika,

Romanya, Portekiz ve Yugoslavya katılmıştır. Sovyet Rusya ve Bulgaristan ise sadece Boğazlar konusu görüşülürken katılmıştır. TBMM’yi İsmet Paşa başkanlığında bir heyet temsil etmiştir. TBMM, heyetten Ermeni meselesi ve kapitülasyonlar

konusunda kesinlikle taviz verilmemesini istemiştir.

Şekil 1.  20 Kasım 1922’de Lozan Konferansı açıldı.

Konferans 20 Kasım 1922’de toplanmıştır. Özellikle İngiltere’nin bazı konularda (boğazlar, Musul, Ermeni meselesi) fazla zorluk çıkarması Şubat 1923’te görüşmelerin kesilmesine neden olmuştur.   

Nisan 1923’te tekrar başlayan konferans 24 Temmuz 1923 günü Lozan Barış

Antlaşması’nın imzalanmasıyla sona ermiştir.

2. Antlaşma Şartları:

Sınırlar:  

— Yunanistan sınırı: Meriç Nehri, Türk – Yunan sınırı kabul edildi. Yunanistan savaş tazminatı olarak Karaağaç’ı Türkiye’ye bıraktı. Ege adaları ise Gökçeada, Bozcaada dışında Yunanistan’a bırakıldı.

— Bulgaristan sınırı: İstanbul Antlaşması ile belirlenen sınırlar kabul edildi (Meriç

nehri sınır).

— Doğu sınırı: 1921 Kars Antlaşması esas alınarak belirlendi (Kars ve Ardahan

Türkiye’ye; Batum Gürcistan’a)  

— Suriye sınırı: 1921 Ankara Antlaşması esas alınarak belirlendi (Hatay hariç

Türkiye’ye).

— Irak sınırı: Musul meselesi yüzünden çözümlenemedi. Türkiye ile İngiltere’nin

Musul sorununu daha sonra kendi aralarında çözmeleri kararlaştırıldı.

Uyarı: Lozan’da çözümlenemeyen tek sorun Musul Sorunu olmuştur.  

Şekil 2. Lozan Antlaşmasına Göre Bugünkü Türkiye sınırları (Hatay Hariç) belirlenmiştir.

Boğazlar: Türkiye’nin başkanlığında uluslararası bir komisyon tarafından yöneltilmesi ve boğazlarda asker bulundurulmaması kararı alındı.  

Uyarı: Boğazlar konusunda alınan karar, Misak-ı Milli’deki hedefimize aykırı olmuştur.  

Kapitülasyonlar: Tamamen kaldırılmıştır. Lozan’daki en büyük başarıdır. Kısa bir süre sonra kurulacak olan Türkiye Cumhuriyeti’nin ekonomik bağımsızlığı adına atılan önemli bir adımdır.  

Dış borçlar: Türkiye’nin hissesine düşen Osmanlı borçlarını belli taksitlerle ödemesine karar verildi.  

Patrikhane: İstanbul’daki Fener Rum Patrikhanesinin varlığının devamı kabul edildi.  

Yabancı okullar: Türk yasalarına bağlı kalarak devamında anlaşıldı. Türkiye yabancı okulların kendi iç meselesini olduğunu diğer devletlere kabul ettirmiştir.  

Azınlıklar: Türkiye’de yaşayan herkes Türk uyruklu sayılmıştır. Türkiye’de yaşayan Rumlar ile Yunanistan’da yaşayan Türklerin karşılıklı olarak yer değiştirmeleri kararı alındı. Yalnız İstanbul’daki Rumlar ile Batı Trakya’daki Türkler bu değişimin dışında tutuldu (Mübadele Kararı).  

3. Lozan Antlaşmasının Önemi ve Sonuçları

1.                  Yeni Türk devletinin varlığı, bağımsızlığı ve toprak bütünlüğü tüm dünya

devletleri tarafından kabul edilmiştir.

2.                  Türk Kurtuluş Savaşı’nı kesin olarak bu antlaşma sona erdirmiştir.

3.                  Sevr’in yerine Lozan yürürlüğe girmiştir.

4.                  Esaret altında bulunan milletlere örnek olmuştur.

5.                  Günümüzde de geçerliliğini muhafaza etmektedir.

6.                  Türkiye’nin günümüz sınırları (Hatay hariç) çizilmiştir.

7.                  Misak-ı Milli büyük ölçüde gerçekleştirilmiştir. Misak-ı Milliye göre çözümlenemeyen meseleler ileride dış politikada halledilmeye

çalışılacaktır.